رابطه خودپنداری و عوامل تشکیل دهنده آن با موفقیت تحصیلی

بررسی رابطه بین خودپنداری و پیشرفت تحصیلی از جمله پژوهش هائی میباشد که در سالهای اخیر مورد توجه بسیاری از متخصصان تعلیم و تربیت بوده است و در این زمینه پژوهشگران بانجام تحقیقات گسترده ای مبادرت ورزیده اند. در این راه عده ای به تاثیر خودپنداری بر پیشرفت تحصیلی توجه داشته اند و سعی گروه دیگر آن بوده است که تاثیر پیشرفت تحصیلی را بر خودپنداری نشان دهند. تحقیق حاضر کوششی بوده است در جهت نشان دادن رابطه خودپنداری با پیشرفت تحصیلی . خودپنداری در آن معنا که نمودی است از قضاوت های شخصی و متاثر از نظام ارزشهای حاکم بر تصور فرد. خودپنداری در این مفهوم از چهار جزء که عبارتند از گرایش به خانواده، گرایش به مدرسه، گرایش به همسالان و گرایش بخود تاثیر پذیرفته و تشکیل یافته است . در این تحقیق 240 دانش آموز کلاس سوم راهنمائی شیراز شرکت داشتند که 120 نفر آنها دختر و 120 نفر بقیه را دانش آموزان پسر تشکیل میداد و برحسب شرایط اجتماعی - اقتصادی مدارس در سه سطح بالا، متوسط و پائین قرار میگرفتند. این دانش آموزان در یک آزمون خودپنداری شرکت کردند، از معدل کل سالانه آنها بعنوان معیاری برای تعیین میزان پیشرفت تحصیلیشان استفاده گردید. آزمونی دراختیار معلمینی که نسبت به شاگردان شناخت و آگاهی داشتند قرار داده شد که بوسیله آن خودپنداری شاگردان را ارزشیابی کردند. نتایج بدست آمده از این بررسی که بوسیله ضریب همبستگی پیرسون محاسبه گردید نشان داد که بین خودپنداری و پیشرفت تحصیلی رابطه مثبت و معنی دار وجود دارد. و همبستگی بدست آمده برای گروه دختر و پسر متفاوت بود. من حیث المجموع برای گروه دختران میزان همبستگی بیشتری میان خودپنداری و موفقیت تحصیلی بدست آمد. رابطه بین گرایش بمدرسه و پیشرفت تحصیلی بالاترین ضریب همبستگی را داشت . که مقدار آن برای دخترها r=0/60 و برای پسرها r=0/23 بود و کمترین ضرایب همبستگی ارائه شده مربوط بود به گرایش همسالان در رابطه با پیشرفت تحصیلی . ضرایب همبستگی حاصل از این قسمت برای پسرها r=/01 و برای دخترها r=0/26 بود. برای پسرها گرایش بخانواده برابر با گرایش بمدرسه بود و ضریب همبستگی r=0/23 بدست آمد و برای دخترها گرایش بخانواده با ضریب همبستگی r=0/29 در مرحله چهارم بعد از گرایش بخود قرار داشت . بین خودپنداری و ارزشیابی معلم از رفتار شاگرد و رابطه مثبت و معنی دار بدست آمده که مقدار آن برای گروه پسر r=0/15 و برای گروه دختر r=0/26 بود. همچنین بین ارزشیابی معلم از رتفار شاگرد و پیشرفت تحصیلی رابطه بالاتری به دست آمد که مقدار آن برای پسرها r=0/62 بود و برای دخترها r=0/58 بود. بررسی و تحلیل نتایج این تحقیق منجر به این پیشنهاد گردید که عوامل فرهنگی بر چگونگی رواابط بین دو متغیر خودپنداری و پیشرفت تحصیلی تاثیر دارد و این اثرات بخصوص به نقش های فرهنگی دخترها و پسرها در فرهنگهای مختلف ارتباط پیدا می کند. از طرف دیگر تاثیر عوامل اجتماعی - اقتصادی بر رابطه دو متغیر خودپنداری و پیشرفت تحصیلی مخصوصا" در دو سطح بالا و پائین قابل توجه است . در کل یافته های تحقیق بالاترین ضریب همبستگی بدست آمده r= 71 مربوط بود به ارزشیابی معلم از رفتار شاگردان در رابطه با پیشرفت تحصیلی برای پسرهائس که در مدارس سطح بالا و دخترهائی که در مدارس در سطح پائین درس میخواندند. کمترین ضریب همبستگی بدست آمده r=0/20 به ارزشیابی معلم و گرایش شاگرد بخود در مورد دانش آموزان پسر که در مدارس سطح متوسط درس میخواندند مربوط بود.